भुवनेश्वर, दि. 23 ऑगस्ट 2025 – भारताच्या संरक्षण संशोधन आणि विकास संघटनेने (DRDO) स्वदेशी तंत्रज्ञानावर आधारित हवाई संरक्षण यंत्रणा इंटिग्रेटेड एअर डिफेन्स वेपन सिस्टीम (IADWS) ची पहिली यशस्वी उड्डाण चाचणी ओडिशा किनाऱ्याजवळ केली. हा ऐतिहासिक क्षण 23 ऑगस्ट रोजी दुपारी साधारण १२:३० वाजता पार पडला.ही हवाई संरक्षण प्रणाली बहुस्तरीय (multi-layered) स्वरूपात विकसित करण्यात आली आहे. यात संपूर्णपणे स्वदेशी तंत्रज्ञानावर आधारित क्विक रिएक्शन सरफेस टू एअर मिसाईल (QRSAM), अॅडव्हान्स्ड व्हेरी शॉर्ट रेंज एअर डिफेन्स मिसाईल्स (VSHORADS) तसेच उच्च क्षमतेच्या लेझर तंत्रज्ञानावर आधारित डायरेक्टेड एनर्जी वेपन (DEW) यांचा समावेश आहे. यामुळे पारंपरिक तसेच प्रगत प्रकारच्या हवाई धोक्यांविरुद्ध संरक्षण देण्याची क्षमता भारताला उपलब्ध होणार आहे.
संरक्षण मंत्र्यांनी केले DRDO चे अभिनंदन
संरक्षण मंत्रालयाच्या सूत्रांनुसार, या प्रणालीमुळे अनेक स्तरांवर शत्रूंच्या हवाई हल्ल्यांना निष्क्रिय करण्याची क्षमता भारताकडे प्राप्त झाली आहे. विशेष म्हणजे, यामध्ये वापरलेली सर्व तंत्रज्ञान व क्षेपणास्त्रे भारतीय तज्ञांनी विकसित केलेली असून ‘आत्मनिर्भर भारत’ या दृष्टीकोनातील आणखी एक महत्त्वाचे पाऊल मानले जात आहे. या चाचणीनंतर संरक्षण मंत्री राजनाथ सिंग यांनी DRDO च्या शास्त्रज्ञ व अभियंत्यांचे मनःपूर्वक अभिनंदन करत, “ही कामगिरी भारतीय संरक्षण दलांना तंत्रज्ञानाच्या दृष्टिकोनातून नवे बळ देणारी ठरेल,” असे सांगितले.
वैशिष्ट्ये:
बहुस्तरीय संरक्षण – जवळपासून ते दीर्घ पल्ल्यापर्यंत आकाशातील लक्ष्यांचा नाश करण्याची क्षमता
- स्वदेशी तंत्रज्ञानावर आधारित – सर्व क्षेपणास्त्रे आणि लेझर प्रणाली भारतीय तज्ञांनी विकसित केलेली
- भविष्यातील धोके रोखण्यासाठी उपयुक्त – ड्रोन, फायटर विमानं, हेलिकॉप्टर तसेच शत्रूंच्या प्रगत क्षेपणास्त्रांना निष्प्रभ करण्याची ताकद
या यशामुळे भारताच्या हवाई सुरक्षा क्षमतांना भविष्यातील कोणत्याही आव्हानाला सामोरे जाण्याचे सामर्थ्य प्राप्त झाले आहे.
काय आहे DRDO कडून ‘इंटिग्रेटेड एअर डिफेन्स वेपन सिस्टीम’ची यशस्वी चाचणी ?
भारताच्या संरक्षण संशोधन आणि विकास संघटनेने (DRDO) विकसित केलेली इंटिग्रेटेड एअर डिफेन्स वेपन सिस्टीम (IADWS) ही देशातील एक अत्याधुनिक आणि पूर्णपणे स्वदेशी हवाई संरक्षण यंत्रणा आहे. २३ ऑगस्ट २०२५ रोजी ओडिशा किनाऱ्याजवळ या प्रणालीची यशस्वी चाचणी पार पडली आणि भारताच्या हवाई संरक्षण क्षमतेला नवा बळ मिळाला आहे.
IADWS ची संकल्पना आणि गरज
सध्याच्या काळात शत्रूच्या ड्रोन, मानवरहित यंत्रणा, आधुनिक फायटर विमाने, हेलिकॉप्टर, आणि वेगवेगळ्या प्रकारच्या क्षेपणास्त्रांपासून संरक्षण देण्यासाठी बहुस्तरीय आणि अखंडित हवाई सुरक्षा कवचाची आवश्यकता आहे. IADWS ही गरज ओळखून ‘मिशन सुदर्शन चक्र’ अंतर्गत विकसित करण्यात आलेली आहे, जी भारताच्या सुरक्षेसाठी निर्णायक ठरते.
तांत्रिक वैशिष्ट्ये
-बहुस्तरीय (Multi-layered) सुरक्षा:
IADWS मध्ये विविध टप्प्यांवर हवाई धोके ओळखून त्यांना निष्क्रिय करण्याची क्षमता आहे.
- मुख्य तंत्रे आणि शस्त्रे:
-क्विक रिएक्शन सरफेस टू एअर मिसाईल (QRSAM):
हा एक जलद प्रतिसाद करणारा क्षेपणास्त्र प्रणाली असून ३० किमी पर्यंतच्या टप्प्यात विविध लक्ष्यांचा वेध घेऊ शकतो. - अॅडव्हान्स्ड व्हेरी शॉर्ट रेंज एअर डिफेन्स सिस्टम (VSHORADS):
कमी अंतरावरील (३०० मीटर ते ६ किमी) लक्षांचे संरक्षण करणारी अत्याधुनिक क्षेपणास्त्रे. - डायरेक्टेड एनर्जी वेपन (DEW):
उच्च-शक्तीच्या लेसर तंत्रज्ञानावर आधारित शस्त्र, जे शत्रूच्या ड्रोन, क्षेपणास्त्र इत्यादींना क्षणार्धात निष्प्रभ करू शकते. - केंद्रीय नियंत्रण व संप्रेषण (Centralised Command & Control):
सर्व शस्त्रयंत्रणांचे एकात्मिक आणि समन्वित नियंत्रण ठेवण्यासाठी उच्च-प्रगत कमांड सेंटरची उभारणी.
चाचणी प्रयत्नाचा आढावा
२३ ऑगस्ट २०२५ रोजी DRDO ने या प्रणालीची पहिली उड्डाण चाचणी यशस्वीपणे पूर्ण केली. विविध हवाई लक्ष्यांवर – दोन फिक्स्ड विंग UAV आणि एका मल्टी-कॉप्टर ड्रोन्सवर – QRSAM, VSHORADS व DEW ने स्वतंत्रपणे निष्प्रभ करण्याची कामगिरी केली. या चाचणीत सर्व अस्त्रे व रडार, कमांड सिस्टीम, डेटा संप्रेषण पूर्णपणे कार्यक्षम राहिली.
महत्त्व आणि फायदे
- स्वयंपूर्णता व आत्मनिर्भरता:
ही प्रणाली पूर्णपणे स्वदेशी तंत्रज्ञानावर आधारित असल्यामुळे, भारताच्या ‘आत्मनिर्भर भारत’ उपक्रमास मजबुती मिळाली आहे. - देशाच्या संरक्षक सुविधा अधिक मजबूत:
विविध प्रकारच्या हवाई धोके ओळखून त्यावर वेळीच प्रतिसाद देण्यासाठी आणि संवेदनशील भागांचे प्रभावी संरक्षण करण्यासाठी ही प्रणाली उपयुक्त ठरते. - डिजिटल आणि नेटवर्किंग सक्षमता:
संपूर्ण सिस्टीम एकमेकांशी डिजिटलनेटवर्कद्वारे जोडलेली असल्यामुळे डेटा व निर्णय प्रक्रियेत गती आणि अचूकता प्राप्त होते.
निष्कर्ष
DRDO ने विकसित केलेली IADWS ही भारताच्या संरक्षण क्षेत्रातील एक क्रांतिकारी पाऊल आहे. विविध स्तरांवर देशाच्या हवाई संरक्षण कवचाची ही प्रणाली बहुआयामी सुरक्षा प्रदान करते. आधुनिक तंत्रज्ञान, पूर्ण स्वदेशीकरण आणि परिणामकारकतेच्या बाबतीत IADWS भारतीय लष्कराला भविष्यातील प्रत्येक हवाई आव्हानाचा निर्णायकपणे सामना करण्यासाठी सज्ज करते.
समाज माध्यमावरील DRDO ची प्रतिक्रिया.
आमचे अन्य ब्लॉगपोस्ट :
