पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (Narendra Modi) यांनी रविवारी ‘मन की बात’ (Mann Ki Baat) कार्यक्रमातून भारतातील वाढत्या अँटिबायोटिक प्रतिरोधकतेच्या (Antimicrobial Resistance – AMR) मुद्द्यावर गंभीर चिंता व्यक्त केली. भारतीय वैद्यकीय संशोधन परिषदेच्या (ICMR) ताज्या अहवालाचा उल्लेख करत त्यांनी सांगितले की, निमोनिया आणि मूत्र संक्रमण (UTI) सारख्या आजारांवर वापरल्या जाणाऱ्या अँटिबायोटिक औषधांचा परिणाम आता कमी होत चालला आहे. मोदी म्हणाले, “ICMR च्या अलीकडच्या अहवालानुसार अँटिबायोटिक औषधं काही आजारांवर काम करत नाहीत. याचं मोठं कारण म्हणजे — लोकांनी डॉक्टरांच्या सल्ल्याशिवाय स्वतःहून ही औषधं घेणं. त्यामुळे माझं नागरिकांना आवाहन आहे की, डॉक्टरांच्या मार्गदर्शनाशिवाय अँटिबायोटिक औषधं वापरू नका.” त्यांनी पुढे सांगितले की, आरोग्य ही फक्त सरकारची जबाबदारी नसून प्रत्येक नागरिकाचं कर्तव्य आहे. योग्य सवयी, जबाबदार औषधोपयोग आणि वैद्यकीय सल्ल्याचं पालन हेच स्वास्थ्य टिकविण्याचं गमक आहे.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी (Narendra Modi) यांनी रविवारी ‘मन की बात’ (Mann Ki Baat) कार्यक्रमातून मांडलेल्या विषयाबाबत ICMR चा अहवाल आणि तज्ज्ञांची चिंता
ICMR ने प्रसिद्ध केलेल्या अहवालात नमूद केले आहे की, भारतात अँटिबायोटिक औषधांचा अवाजवी आणि अनियंत्रित वापर होत आहे. अनेक नागरिक किरकोळ आजारांवर स्वतःच औषधं घेऊन उपचार करतात, ज्यामुळे संसर्गकारक जीवाणू (bacteria) या औषधांबद्दल प्रतिरोधक बनतात. केरळ राज्य वैद्यकीय संघटनेचे संशोधन संयोजक आणि वैज्ञानिक समितीचे अध्यक्ष डॉ. राजीव जयदेवन यांनी ANI शी बोलताना सांगितले, “अँटिमायक्रोबियल रेझिस्टन्स ही जागतिक स्तरावर गंभीर समस्या आहे. भारतात काही लोक अँटिबायोटिक औषधं फळ-भाज्यांप्रमाणे वैद्यकीय दुकानांतून सहज विकत घेतात. विकसित देशांमध्ये हे कधीच परवानगीयोग्य नाही. औषधं फक्त डॉक्टरांच्या प्रिस्क्रिप्शनवरच मिळावीत.”
माजी IMA अध्यक्ष आणि AIIMS संचालकांची प्रतिक्रिया
माजी इंडियन मेडिकल असोसिएशन (IMA) अध्यक्ष डॉ. दिलीप भानुशाली यांनी सांगितले, “आज पंतप्रधान मोदींनी अतिशय महत्त्वाचा विषय घेतला आहे. नागरिकांनी किरकोळ सर्दी-तापासाठी अँटिबायोटिक वापरणं थांबवावं. चुकीच्या मात्रेत आणि कमी कालावधीसाठी घेतलेल्या औषधांमुळे जीवाणू त्यावर प्रतिकार करतात आणि औषधं निष्प्रभ ठरतात.”
AIIMS नवी दिल्लीचे माजी संचालक डॉ. रणदीप गुलेरिया यांनीही इशारा दिला की, “अनेक रुग्णालयांमध्ये आयसीयूमधील रुग्णांना असे संसर्ग होतात ज्यावर कोणतेही अँटिबायोटिक प्रभावी राहत नाहीत. हे चित्र भीतीदायक आहे. ताप, खोकला, उलट्या-दस्त, किंवा लघवीच्या वेळी जळजळ अशा लक्षणांवर स्वतःहून औषधं घेऊ नका — डॉक्टरांचा सल्ला घ्या.”
केंद्रीय मंत्र्यांचा प्रतिसाद
केंद्रीय मंत्री हरदीपसिंह पुरी यांनी X (ट्विटर) वर प्रतिक्रिया देताना म्हटले, “अच्छी आदत, बेहतर सेहत! अँटिबायोटिक औषधं ‘यूं ही’ घेण्याची नसतात. पंतप्रधान मोदींनी दिलेला मंत्र — ‘Medicines के लिए Guidance और Antibiotics के लिए Doctors’ — प्रत्येक भारतीयाने अक्षरशः पालन करावा.”
त्यांनी पुढे सांगितले की, पंतप्रधानांची जनतेच्या आरोग्याविषयी असलेली काळजी हीच त्यांना १४० कोटी भारतीयांचा अभिभावक बनवते.
भारतासमोरील आव्हान
जागतिक आरोग्य संघटनेच्या अंदाजानुसार, २०५० पर्यंत अँटिबायोटिक प्रतिरोधकतेमुळे जगभरात दरवर्षी १ कोटी मृत्यू होण्याची शक्यता आहे, त्यात भारताचा मोठा वाटा असेल. देशात ‘ओवर-द-काउंटर’ औषध विक्री नियंत्रणात न आल्यास येत्या दशकात सामान्य संसर्गांवर उपचार अधिक कठीण होऊ शकतात.
तज्ज्ञांच्या म्हणण्यानुसार, शासनाने औषध वितरण यंत्रणेवर नियंत्रण, जनजागृती मोहीम व शालेय-स्तरावर आरोग्यशिक्षण यांसाठी तत्काळ पावले उचलण्याची गरज आहे.
निष्कर्ष
‘मन की बात’मधून पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी पुन्हा एकदा स्पष्ट संदेश दिला आहे — अँटिबायोटिक औषधांचा योग्य वापर हा देशाच्या भविष्याच्या आरोग्यासाठी अत्यावश्यक आहे. वैद्यकीय सल्ल्याशिवाय औषधं घेणं म्हणजे स्वतःच्या आरोग्यावर धोका ओढवून घेणं. “डॉक्टरांचा सल्ला घ्या, जबाबदारीने औषधं घ्या,” हा मोदींचा आरोग्यमंत्र जनतेच्या कानाकोपऱ्यापर्यंत पोहोचणं गरजेचं आहे.
समाज माध्यमावरील प्रतिक्रियेसाठी येथे क्लिक करा.
पंतप्रधान नरेंद्र मोदींचा “मन कि बात कार्यक्रम” मराठीतून पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा.
आमचे अन्य ब्लॉगपोस्ट :
