काँग्रेसचे ज्येष्ठ नेते आणि देशाचे माजी गृहमंत्री श्री शिवराज पाटील (Shivraj Patil) चाकूरकर यांच्या निधनाने भारताच्या राजकीय जगतात एक मोठी पोकळी निर्माण झाली आहे. त्यांचे वयाच्या प्रगत टप्प्यावर, दीर्घ आजारानंतर निधन झाले. पाटील हे आपल्या संयमी, सुसंस्कृत आणि विद्वतापूर्ण व्यक्तिमत्वासाठी ओळखले जात होते. ते सुमारे 90 वर्षांचे होते. त्यांच्या निधनानंतर पंतप्रधान श्री नरेंद्र मोदी, केंद्रीय नेते आणि महाराष्ट्रातील विविध पक्षांच्या नेत्यांनी शोक व्यक्त करत त्यांचा साधेपणा, संयम, नैतिक राजकारण आणि संसदीय शिष्टाचाराचे एक उत्कृष्ट प्रतीक म्हणून मरणोपरांत त्यांचा शब्दसुमनांनी गौरव केला आहे. संसद ते राज्यपालपद असा प्रदीर्घ आणि स्वच्छ सार्वजनिक जीवनाचा प्रवास त्यांनी मागे ठेवला असून, लोकशाही मूल्यांवरील त्यांचा आग्रह आणि संविधानाचा अभ्यास हा त्यांचा सर्वात मोठा वारसा मानला जातो.
श्री शिवराज पाटील (Shivraj Patil) चाकूरकर यांच्या निधनानंतर राजकीय क्षेत्रात दु:ख व्यक्त होत आहे
पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी श्री शिवराज पाटील (Shivraj Patil) चाकूरकर यांच्या निधनाबद्दल सखोल दुःख व्यक्त करत ट्विटरवर (X) शोकसंदेश दिला. मोदी म्हणाले, “श्री शिवराज पाटील जी यांच्या निधनाने दुःख झाले आहे. ते एक अनुभवी नेते होते. सार्वजनिक जीवनातील आपल्या प्रदीर्घ कारकिर्दीत त्यांनी आमदार, खासदार, केंद्रीय मंत्री, महाराष्ट्र विधानसभेचे तसेच लोकसभेचे अध्यक्ष म्हणून काम केले. समाजकल्याणासाठी योगदान देण्याच्या ध्येयाने ते झपाटले होते. काही महिन्यांपूर्वी माझ्या निवासस्थानी त्यांची भेट झाली होती. या दुःखद प्रसंगी माझ्या संवेदना त्यांच्या कुटुंबीयांसोबत आहेत. ओम शांती.”
राज्याचे मुख्यमंत्री श्री देवेंद्र फडणवीस आणि उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनी शिवराज पाटील चाकूरकर यांच्या निधनाबाबत शोक व्यक्त केला !
देवेंद्र फडणवीस यांनी ज्येष्ठ नेते शिवराज पाटील चाकूरकर यांच्या निधनाबाबत शोक व्यक्त केले आहे. लोकसभेचे अध्यक्ष, केंद्रात गृह व संरक्षण खाते मंत्री, राज्यपाल अशा विविध जबाबदाऱ्या सांभाळताना त्यांनी आपल्या व्यक्तिमत्त्वाची छाप पाडली. लोकसभा अध्यक्ष म्हणून संसदीय उपक्रमांना चालना देणारे, तत्त्वनिष्ठ व अभ्यासपूर्ण नेतृत्व असलेले चाकूरकर हे राजकारणात आदरणीय होते. त्यांच्या निधनाने महाराष्ट्राच्या राजकीय सुसंस्कृतीला मोठा धक्का बसला असून, ते कायम स्मरणात राहतील. फडणवीस यांनी त्यांना श्रद्धांजली अर्पण करून कुटुंबाच्या दुःखात सहभागी झाल्याचे सांगितले. ॐ शांती.
महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्री अजित पवार यांनीही (Shivraj Patil) यांच्या निधनाला देशासाठी मोठा तोटा ठरल्याचे म्हटले आहे. त्यांनी आपल्या शोकसंदेशात नमूद केले की, “काँग्रेसचे ज्येष्ठ नेते, लोकसभेचे माजी अध्यक्ष, देशाचे माजी गृहमंत्री शिवराज पाटील चाकूरकर यांच्या निधनानं देशाच्या राजकारणातील एक सभ्य, सुसंस्कृत आणि अभ्यासू व्यक्तिमत्व आपण गमावलं आहे. लोकसेवेचा नवा आदर्श त्यांनी निर्माण केला होता. साधेपणा आणि नैतिक मूल्यांचे ते प्रतीक होते.”
अजित पवार यांनी पुढे लिहिले की, “लोकसभा अध्यक्ष म्हणून कार्य करत असताना त्यांनी संसदेच्या आधुनिकीकरण, संगणकीकरण, थेट प्रक्षेपण आणि नवीन ग्रंथालय इमारत उभारणीसारख्या उपक्रमांना गती दिली. त्यांच्याच काळात उत्कृष्ट संसदपटू पुरस्कार सुरू झाले. भारतीय संविधानाचा त्यांचा गाढा अभ्यास आणि लोकशाहीच्या बळकटीकरणासाठी त्यांनी दिलेलं योगदान कायम स्मरणात राहील.”
राजकारणातील दीर्घ कारकिर्दीत शिवराज पाटील चाकूरकर यांनी महाराष्ट्र विधानसभेचे अध्यक्ष, उपाध्यक्ष, केंद्रीय मंत्री, तसेच पंजाबचे राज्यपाल अशी अनेक पदे भूषवली. लोकशाही मूल्यांवरील त्यांच्या निष्ठेमुळे ते सर्वपक्षीय आदराचे मानकरी ठरले होते.
त्यांच्या निधनाने भारतीय राजकारणातील एक साधेपणाने ओतप्रोत पण तितकाच प्रभावी अध्याय संपला आहे.
श्री शिवराज पाटील (Shivraj Patil) चाकूरकर यांचा जीवन परिचय
माजी केंद्रीय गृहमंत्री, लोकसभेचे माजी अध्यक्ष आणि ज्येष्ठ काँग्रेस नेते श्री शिवराज पाटील चाकूरकर हे मराठवाड्यातील लातूर जिल्ह्यातील चाकूर या गावचे रहिवासी असून, शालीन, संयमी आणि संविधानाचा गाढा अभ्यास असलेले अभ्यासू राजकारणी म्हणून त्यांची ओळख होती. सार्वजनिक जीवनात सुमारे चार दशकांहून अधिक काळ सक्रिय राहून त्यांनी लोकप्रतिनिधी, केंद्रीय मंत्री, लोकसभा अध्यक्ष, राज्यपाल अशा विविध महत्त्वाच्या जबाबदाऱ्या निभावल्या.
प्रारंभिक जीवन व शिक्षण
शिवराज पाटील (Shivraj Patil) यांचा जन्म 12 ऑक्टोबर 1935 रोजी चाकूर (जि. लातूर, तत्कालीन हैदराबाद संस्थान) येथे झाला. त्यांनी हैदराबाद येथील उस्मानिया विद्यापीठातून विज्ञान शाखेत पदवी आणि नंतर मुंबई विद्यापीठातून कायद्याचे शिक्षण घेतले. स्थानिक स्वराज्य संस्थेमधून त्यांनी कारकिर्दीची सुरुवात करत 1960च्या दशकाच्या उत्तरार्धात लातूर नगरपालिका सदस्य म्हणून सार्वजनिक जीवनात प्रवेश केला.
संसद आणि केंद्रीय मंत्रीपद
शिवराज पाटील (Shivraj Patil) प्रथम 1980 साली लातूर येथून लोकसभेस निवडून आले आणि सलग सात वेळा हे मतदारसंघ लोकसभेत प्रतिनिधित्व केले. इंदिरा गांधी आणि राजीव गांधी यांच्या कारकिर्दीत त्यांनी संरक्षण राज्यमंत्री, वाणिज्य मंत्री (स्वतंत्र प्रभार), विज्ञान व तंत्रज्ञान, अणुऊर्जा, इलेक्ट्रॉनिक्स, अवकाश, महासागर विकास अशी अनेक महत्त्वाची खाती सांभाळली. नंतर नागरी विमानवाहतूक व पर्यटन, कार्मिक आणि प्रशासकीय सुधारणा इत्यादी मंत्रालयांमध्येही त्यांनी काम केले.
लोकसभा अध्यक्ष म्हणून कामगिरी
1991 ते 1996 या काळात ते दहावे लोकसभा अध्यक्ष म्हणून निवडले गेले. या काळात लोकसभेचे संगणकीकरण, कामकाजाचे थेट प्रक्षेपण, नवीन संसदीय ग्रंथालय इमारत आणि संसदीय कामकाज अधिक पारदर्शक व आधुनिक करण्याचे अनेक प्रयोग त्यांनी राबवले. त्यांच्या कार्यकाळातच “उत्कृष्ट संसदपटू” पुरस्काराची संकल्पना सुरू झाली, ज्यातून अनुकरणीय संसदीय कामगिरी करणाऱ्या सदस्यांना गौरविण्याची परंपरा रूढ झाली.
गृहमंत्रीपद व 26/11 नंतरचा राजीनामा
2004 मध्ये युनायटेड प्रोग्रेसिव्ह अलायन्स (UPA) सरकारमध्ये त्यांची भारताचे गृहमंत्री म्हणून नियुक्ती झाली आणि 2008 पर्यंत त्यांनी ही जबाबदारी सांभाळली. 26 नोव्हेंबर 2008 च्या मुंबई दहशतवादी हल्ल्यांनंतर सुरक्षेतील त्रुटींसाठी नैतिक जबाबदारी स्वीकारत 30 नोव्हेंबर 2008 रोजी त्यांनी गृहमंत्रीपदाचा राजीनामा दिला. त्यांच्या कार्यकाळात दहशतवादविरोधी पायाभूत यंत्रणा, आंतरराज्य समन्वय आणि अंतर्गत सुरक्षेवरील धोरणात्मक चर्चांचा केंद्रबिंदू म्हणून ते सातत्याने चर्चेत राहिले.
राज्यपालपद आणि इतर भूमिका
गृहमंत्रीपदाच्या कार्यकाळानंतर 2010 ते 2015 या काळात ते पंजाब राज्याचे राज्यपाल आणि केंद्रशासित प्रदेश चंदीगडचे प्रशासक होते. या भूमिकेत त्यांनी प्रशासकीय सुधारणांवर, सुस्थित कायदा-सुव्यवस्था आणि संविधानिक मूल्यांच्या जपणुकीवर भर दिला. संसदीय परंपरांवर, लोकशाही सुदृढीकरणावर आणि भारतीय संविधानावर त्यांनी अनेक व्याख्याने व लेखन केले, ज्यामुळे त्यांना विद्वान आणि नैतिक राजकारणी म्हणून मान्यता मिळाली.
निधन
12 डिसेंबर 2025 रोजी लातूर येथील त्यांच्या निवासस्थानी दीर्घ आजारानंतर त्यांचे निधन झाले, तेव्हा ते सुमारे 90 वर्षांचे होते.
आमचे अन्य ब्लॉगपोस्ट:
